Amerika’da 1925 yılında “Scopes” adıyla anılan bir dava uzun süre gazetelerin başköşelerinde yer aldı.
Tenesse’de Dayton okulunda öğretmenlik yapan John T. Scopes, “evrim kuramını” öğrencilerine okuttuğu için eyalet yasalarına ve okulun yönetmeliğine aykırı davrandığı gerekçesiyle mahkemeye verilmişti. Ne demekti evrim? Önce denizlerde yoğunlaştıktan, ardından karalarda hayvanlaştıktan sonra uzun bir değişim sonucunda mı bugünkü durumuna ulaşmıştı insanoğlu? Yoksa (Kutsal Kitap’ta yazıldığı gibi) kafası, elleri, ayakları, saçları, gözleri, kirpikleri ve her yanıyla bugünkü gibi yaratıldıktan sonra mı cennetten kovulup dünyaya indirilmişti?
ABD federal bir düzeni içeriyordu. Çeşitli bölge yasaları, eğitim koşulları, öğretim vakıflarıyla karmaşık bir yapıya sahipti; öğretmen Scopes, ülkenin en tutucu bölgesinde baltayı taşa vurmuştu. At ya da eşek, bugünkü biçimiyle cennetten yeryüzüne inmiş olmayabilirdi. Milyonlarca yıl önce at yine at olmayabilirdi; eşek eşek olmayabilirdi; köpek köpek olmayabilirdi; ama insan nasıl olur da maymundan türeyebilirdi?
Yalnız Kutsal Kitap’ı değil, insanı da aşağılamaktı bu görüş; öğretmen Scopes öğrencilere anarşist fikirler aşılıyordu...
*
Yargılama ülke çapında gürültü kopardı. Üç kez Amerika Cumhurbaşkanlığı’na adaylığını koyan ünlü Jenning Bryand siyasal yatırım için davaya avukat olarak katıldı; Kutsal Kitap’ın her sözcüğünün doğru olduğunu savunan yaman bir savunma yaptı.
Amerikan yargılama düzeninde jüri sistemi geçerliydi. Sayın jüri üyeleri “politikacı - avukat Bryand”ın parlak konuşmalarının etkisi altında kaldılar. Küçükten beri bilim - din ayrımını kafalarında yapamamış jüri üyeleri şaşkınlaştılar. Nasıl oluyordu da şu Scopes adındaki öğretmen Kutsal Kitap’ın yazdıklarını hiçe sayıyordu?
Adem çamurdan yaratılmıştı; Havva da Adem’in kaburga kemiğinden oluşturulmuştu. At attı, eşek eşekti, köpek köpekti, fare fareydi. Jürinin sayın üyeleri her pazar kiliseye giderler, papazın söylediklerini özenle dinlerlerdi. Oysa “Doğa Bilimleri” bitki ve hayvan türlerinin değişime uğradığını söylüyorlardı. Bu alanda önce Buffon, ardından Lamarck meydana atılmışlardı. Lamarck 19’uncu yüzyılın başında (bütün türler gibi) insanın da başka türlerden geldiğini ileri sürmüştü. Yani bugünkü zürafanın boynu bir evrim sonucunda mı öylesine uzamıştı? Atın eskiden tırnakları mı vardı? İnsan dört ayak üstünde yürüyen maymunsu bir yaratık mıydı?
Öğretmen Scopes, Kutsal Kitap’a ters düşmekle kalmıyor, eskilerin “eşref-i mahlukat” dedikleri insana basbayağı sövüyordu.
Hem zenciler neden bir değişim sonunda kararsınlardı? “Habil ile Kabil” kavgası yalan mıydı? Adem’le Havva’nın oğullarından Kabil kıskançlık yüzünden kardeşi Habil’i öldürmüştü. Bunun üzerine Tanrı buyruğuyla derisi kararmıştı. Zencilerin uzun bir evrim sonunda karaderili olduklarına inanan Amerikalı, zenci düşmanlığını nasıl sürdürecekti? O zaman siyahlarla beyazların eşitliğini savunmak gerekmez miydi?
Evrim Kuramı’nın başyapıtını yazan Darwin, saçmalamakla kalmıyordu, günah işliyordu.
*
Tenesse’nin jüri üyeleri öğretmen Scopes’u suçlu buldular. Scopes 100 dolar para cezası yedi.
Bu dava Amerika’da alay konusu oldu.
*
Atatürk’ün 100’üncü doğum yılında “Öğretim Birliği Devrimi”nin ülkemize sağladığı düzeni değiştirerek çifte ölçütlü bir eğitimi yürürlüğe koyduk. Acaba ortaöğretimde doğa bilimleri nasıl okutulacak?
Merak ediyorum.
Tenesse’de Dayton okulunda öğretmenlik yapan John T. Scopes, “evrim kuramını” öğrencilerine okuttuğu için eyalet yasalarına ve okulun yönetmeliğine aykırı davrandığı gerekçesiyle mahkemeye verilmişti. Ne demekti evrim? Önce denizlerde yoğunlaştıktan, ardından karalarda hayvanlaştıktan sonra uzun bir değişim sonucunda mı bugünkü durumuna ulaşmıştı insanoğlu? Yoksa (Kutsal Kitap’ta yazıldığı gibi) kafası, elleri, ayakları, saçları, gözleri, kirpikleri ve her yanıyla bugünkü gibi yaratıldıktan sonra mı cennetten kovulup dünyaya indirilmişti?
ABD federal bir düzeni içeriyordu. Çeşitli bölge yasaları, eğitim koşulları, öğretim vakıflarıyla karmaşık bir yapıya sahipti; öğretmen Scopes, ülkenin en tutucu bölgesinde baltayı taşa vurmuştu. At ya da eşek, bugünkü biçimiyle cennetten yeryüzüne inmiş olmayabilirdi. Milyonlarca yıl önce at yine at olmayabilirdi; eşek eşek olmayabilirdi; köpek köpek olmayabilirdi; ama insan nasıl olur da maymundan türeyebilirdi?
Yalnız Kutsal Kitap’ı değil, insanı da aşağılamaktı bu görüş; öğretmen Scopes öğrencilere anarşist fikirler aşılıyordu...
*
Yargılama ülke çapında gürültü kopardı. Üç kez Amerika Cumhurbaşkanlığı’na adaylığını koyan ünlü Jenning Bryand siyasal yatırım için davaya avukat olarak katıldı; Kutsal Kitap’ın her sözcüğünün doğru olduğunu savunan yaman bir savunma yaptı.
Amerikan yargılama düzeninde jüri sistemi geçerliydi. Sayın jüri üyeleri “politikacı - avukat Bryand”ın parlak konuşmalarının etkisi altında kaldılar. Küçükten beri bilim - din ayrımını kafalarında yapamamış jüri üyeleri şaşkınlaştılar. Nasıl oluyordu da şu Scopes adındaki öğretmen Kutsal Kitap’ın yazdıklarını hiçe sayıyordu?
Adem çamurdan yaratılmıştı; Havva da Adem’in kaburga kemiğinden oluşturulmuştu. At attı, eşek eşekti, köpek köpekti, fare fareydi. Jürinin sayın üyeleri her pazar kiliseye giderler, papazın söylediklerini özenle dinlerlerdi. Oysa “Doğa Bilimleri” bitki ve hayvan türlerinin değişime uğradığını söylüyorlardı. Bu alanda önce Buffon, ardından Lamarck meydana atılmışlardı. Lamarck 19’uncu yüzyılın başında (bütün türler gibi) insanın da başka türlerden geldiğini ileri sürmüştü. Yani bugünkü zürafanın boynu bir evrim sonucunda mı öylesine uzamıştı? Atın eskiden tırnakları mı vardı? İnsan dört ayak üstünde yürüyen maymunsu bir yaratık mıydı?
Öğretmen Scopes, Kutsal Kitap’a ters düşmekle kalmıyor, eskilerin “eşref-i mahlukat” dedikleri insana basbayağı sövüyordu.
Hem zenciler neden bir değişim sonunda kararsınlardı? “Habil ile Kabil” kavgası yalan mıydı? Adem’le Havva’nın oğullarından Kabil kıskançlık yüzünden kardeşi Habil’i öldürmüştü. Bunun üzerine Tanrı buyruğuyla derisi kararmıştı. Zencilerin uzun bir evrim sonunda karaderili olduklarına inanan Amerikalı, zenci düşmanlığını nasıl sürdürecekti? O zaman siyahlarla beyazların eşitliğini savunmak gerekmez miydi?
Evrim Kuramı’nın başyapıtını yazan Darwin, saçmalamakla kalmıyordu, günah işliyordu.
*
Tenesse’nin jüri üyeleri öğretmen Scopes’u suçlu buldular. Scopes 100 dolar para cezası yedi.
Bu dava Amerika’da alay konusu oldu.
*
Atatürk’ün 100’üncü doğum yılında “Öğretim Birliği Devrimi”nin ülkemize sağladığı düzeni değiştirerek çifte ölçütlü bir eğitimi yürürlüğe koyduk. Acaba ortaöğretimde doğa bilimleri nasıl okutulacak?
Merak ediyorum.
0 yorum:
Yorum Gönder