Üçüncü Selim Laik miydi?..

Üçüncü Selim “İlhami” mahlasıyla şiir yazar, beste yapar, ney çalardı.

Sonu kötü oldu.

Odasını basan cellatlara karşı elindeki neyle kendisini savunmaya çalışırken öldürüldü.

Kabakçı Mustafa isyanıyla patlak veren irtica eylemi, “Büyük Yenilikçi” diye anılan padişahı tahttan indirip bir odaya kapatmış, Dördüncü Mustafa’yı tahta geçirmişti. Bunun üzerine “Rusçuk Yârânı” diye anılan yenilik yandaşları, Alemdar Mustafa Paşa’nın önderliğinde Topkapı Sarayı’nı kuşattılar. Dördüncü Mustafa, tahtı yitirmemek için, sarayın kapılarını kapatıp Üçüncü Selim’le kardeşi Mahmut’un öldürülmesini buyurdu. Selim boğazlanırken sonradan İkinci Mahmut diye tahta oturacak kardeşi damdan kaçtı.

Yenilikçiler ile mürteciler arasındaki kavga, İkinci Mahmut döneminde de sürdü.

*

Ahmet Say’ın 560 sayfalık “Müzik Tarihi” üçüncü baskısına ulaştı. Yazar “müzik tarihini kültürel evrimin yaratıcı bir parçası olarak” değerlendiriyor. Müzik, felsefe ve sanat tarihinden soyutlanabilir mi!..

Çoksesli müziği, Atatürk değil, Osmanlı yenilikçileri ülkeye soktular; Üçüncü Selim Topkapı Sarayı’nda belli bir opera topluluğunu izlerken tarih 1797’yi vurguluyordu.

1826’da İkinci Mahmut “Mehterhane”yi kaldırdı.

Neden?..

Yeniçerilik gericilik ve anarşi ocağına dönüşmüştü; mehter müziği bu ocağın sayılıyordu; İkinci Mahmut her ikisine birden son verdi.

1828’de Muzıka-i Hümayun kuruldu; başına ünlü İtalyan opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin ağabeyi Giuseppe Donizetti getirildi.

*

1911’de, Ahmet Muhtar Paşa’nın öncülüğünde, mehter müziğini yeniden canlandırmak için girişime geçildi; bir takım kuruldu; ama, 1935’te dağıtıldı.

1952’de İstanbul’da Askeri Müze’ye bağlı olarak “Mehteran Bölüğü” oluşturuldu.

Palabıyıklı Mehteran Bölüğü’nün çok partili rejimden sonra DP iktidarında canlandırılması rastlantı mı?

Hayır..

İkinci Mahmut’un Yeniçeri Ocağı ile birlikte Mehterhane’yi kapatması nasıl rastlantı değilse, mehteranın yeniden canlandırılması da anlam taşıyor; tarihimizdeki gelgit olayları gerici-ilerici dalgalanmalarının dışavurumunu sergileyen boyutları yakalanabilirse anlaşılır.

*

İrtica, Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal’i, sevmez.

Peki, Osmanlı Padişahı Üçüncü Selim’i ya da İkinci Mahmutu sever mi?..

Mürteci, ayrılıkçı ve entel sacayağı irticanın laik Cumhuriyete ve Atatürk devrimine karşı bir tepki olduğunu ileri sürüyorlar.

Ya tarih bilmiyorlar ya da olayı saptırıyorlar...

Üçüncü Selim laik miydi?..

Ya İkinci Mahmut?..

31 Mart ayaklanması laik Cumhuriyete karşı başkaldırı mıdır?..

İrtica dünyanın her yanında var..

Mısır’da, İran’da, Afganistan’da, Cezayir’de, Pakistan’da laik cumhuriyet mi var?..

Zamanda ve uzamda irtica doymak bilmez bir canavar gibidir; ne verirsen ver, daha fazlasını isteyecektir.
İLHAN SELÇUK
(18 Ekim 1998 tarihli yazısı)